Podsumowanie 2024 roku na rynku open source. Co czeka nas w najbliższej przyszłości?

W 2024 roku ponad 67 proc. organizacji zwiększyło wykorzystanie oprogramowania open source^[1]. Rosnąca popularność otwartych rozwiązań przekłada się na dynamikę ich rozwoju, jednocześnie rodząc pytania o to, w jakim kierunku będzie on następował. Według ekspertów Linux Polska w ostatnim roku najważniejszymi czynnikami kształtującymi rynek open source były rozwój sztucznej inteligencji, zagrożenia cybernetyczne i globalny trend dążenia do autonomii cyfrowej.

Fokus na bezpieczeństwo open source

Choć budowanie zaufania do oprogramowania open source było trudne i trwało latami, dziś większość osób uważa, że rozwiązanie to jest bezpieczniejsze od komercyjnych alternatyw. W 2024 roku z opinią tą zgadzało się 76 proc. specjalistów, czyli o 3 p.p. więcej niż przed rokiem^[2]. Co więcej, aż 8 na 10 ekspertów uważa, że podejście open source zwiększa bezpieczeństwo procesu rozwoju oprogramowania bardziej niż metody zamknięte^[3]. Według Dariusza Świądra, Prezes Linux Polska, wysoki poziom zaufania do otwartych rozwiązań nie może jednak przysłonić faktu, że również i one są celem ataków cybernetycznych.

– Fakt, że kwestia zagrożeń związanych z oprogramowaniem open source i w zasadzie każdym innym oprogramowaniem stała się dziś kluczowa, wynika z wielu czynników. Głównym jest niestabilna sytuacja geopolityczna, która doprowadziła do znaczącego wzrostu ataków. Potrzeba przygotowania organizacji na cyberzagrożenia – zarówno pod kątem strategicznym, jak i technologicznym – doprowadził do zmian prawnych, takich jak Dyrektywa NIS2 czy Rozporządzenie DORA. W ostatnim roku również i my skupiliśmy się na tym temacie, czego efektem jest SourceMation – nasz autorski system do analizy ryzyka oprogramowania open source. Chcieliśmy dostarczyć organizacjom narzędzie, które będzie formą wypełnienia luk kompetencyjnych w zakresie cyberbezpieczeństwa. Rozwiązaniem, które bezpośrednio odpowiada na wyzwania wynikające z NIS2 i DORA jest DORIAN – automatycznie identyfikuje ono ryzyka operacyjne, analizując dane z różnych źródeł, pozwala na szybką ocenę zagrożeń i rekomendacje działań naprawczych. Dzięki konfigurowalnemu interfejsowi użytkownika, DORIAN zapewnia łatwy dostęp do kluczowych informacji, zwiększa odporność organizacji na incydenty cyfrowe oraz wspiera podejmowanie decyzji w zakresie minimalizacji ryzyka. – mówi Dariusz Świąder, Linux Polska.

Wpływ sztucznej inteligencji na kierunek rozwoju rynku open source

W 2024 roku duży wpływ na rynek open source miał również rozwój AI. O sztucznej inteligencji i uczeniu maszynowemu mówiło się w wielu kontekstach: od korzyści związanych z automatyczną analizą kodu i wykrywaniem podatności, przez możliwości szybszego rozwoju projektów, aż po zagrożenia wynikające z wykorzystania AI przez cyberprzestępców.

W przypadku open source sztuczna inteligencja z pewnością będzie jednym z najważniejszych tematów również w 2025 roku. Już dzisiaj najwięcej (43 proc.) specjalistów uważa, że to właśnie AI i uczenie maszynowe są technologiami, które najbardziej skorzystałyby na „otwarciu”^[4]. Opinie wśród twórców tych rozwiązań są jednak podzielone. W ostatnim roku mogliśmy zaobserwować wręcz odwrotną tendencję, polegającą na zmianach w licencjach ograniczających wolny dostęp do projektów AI.

- W związku z tempem rozwoju rynku sztucznej inteligencji i uczenia maszynowego rolę fundamentu nowoczesnych aplikacji mogą odegrać platformy open source, m.in. Kubernetes i Apache Kafka. Jednocześnie zmiany prawne w zakresie bezpieczeństwa IT najpewniej przyczynią się do zwiększenia popularności rozwiązań certyfikowanych i wspieranych komercyjnie – takich, które z jednej strony będą niezawodne, z drugiej zaś – nadal otwarte – mówi Marek Najmajer, Dyrektor ds. Produktów w Linux Polska 

Rośnie rola open source jako alternatywy dla monopoli technologicznych

Badania pokazują, że coraz więcej specjalistów widzi w open source szansę na przełamanie monopoli technologicznych. W 2024 roku aż 58 proc. osób uznało, że właśnie w tym kierunku powinny nastąpić dalsze inwestycje w otwarte rozwiązania. Dla porównania: rok wcześniej odpowiedź taką wskazało 39 proc. ankietowanych, czyli o 19 p.p. mniej^[5].

Sam fakt traktowania open source jako alternatywy dla rozwiązań komercyjnych nie dziwi – taka jest jego istota. Otwarty kod daje organizacjom wiele korzyści, a według specjalistów najczęstszymi są niższy koszt posiadania oprogramowania (66 proc. odpowiedzi), większa produktywność (66 proc.) i uniezależnienie od jednego dostawcy (65 proc.)^[6]. Zastanawia jednak gwałtowny wzrost odsetka osób, dla których walka z monopolami stała się kluczowym celem open source. Jak wyjaśnia Magdalena Lasecka, Director Project Management Office w Linux Polska, zmiana ta wynika przede wszystkim z czynników geopolitycznych.

– Rozwiązania oparte na otwartym kodzie to dla organizacji główny sposób na przełamanie monopolu gigantów technologicznych i ograniczenie ryzyka projektowego związanego, m.in. z niespodziewanym wzrostem kosztów oprogramowania. W szerszym wymiarze inwestowanie w open source jest krokiem w kierunku suwerenności technologicznej kraju lub regionu. Trend ten widoczny jest wyraźnie w Chinach, choć pewne działania w zakresie transformacji cyfrowej i uniezależnienia się od zewnętrznej własności intelektualnej podjęły również instytucje unijne – mówi Magdalena Lasecka, Linux Polska.

Uzasadniony jest również pogląd, że rok 2025 zmieni relacje między biznesem a społecznością open source. - Wskazują na to nowo powstałe inicjatywy wspierające rozwój wewnętrznych rozwiązań przy użyciu otwartych metodologii oraz coraz większe znaczenie OSS w kluczowych sektorach, takich jak finansowe i e-commerce. Rosnącą siłę open source widać również w sektorze publicznym, czego przykładem jest EZD RP – projekt, który stanowi krok w kierunku transformacji cyfrowej administracji publicznej – dodaje Marek Najmajer, Linux Polska.

Open Source Day 2024. Wielki powrót po 5-letniej przerwie

W 2024 roku największym wydarzeniem na polskim rynku otwartych rozwiązań był Open Source Day 2024, który odbył się 18 kwietnia w Warszawie. Zorganizowana przez Linux Polska konferencja przyciągnęła około 2 tys. osób, z czego część była obecna na miejscu, a część miała okazję śledzić prelekcje podczas transmisji online. Swoją wiedzą i doświadczeniem podzieliło się 23 polskich i międzynarodowych ekspertów. Jak podkreśla Tomasz Dziedzic, CTO Linux Polska, wydarzenie było świetną okazją do porozmawiania o zmianach i kierunkach rozwoju rynku open source.

– Prelegenci Open Source Day 2024 opowiadali o najnowszych trendach związanych z konteneryzacją, cyberbezpieczeństwem, automatyzacją i monitoringiem. Uczestnicy konferencji mieli również okazję poznać nietechniczne spojrzenie na otwarte rozwiązania, m.in. dzięki wystąpieniom o europejskiej polityce cyfrowej i potencjale ekonomicznym open source. Liczby zaprezentowane podczas spotkania zrobiły wrażenie na wszystkich: według szacunków wzrost inwestowania w otwarte oprogramowanie o 10 proc. wygenerowałby dodatkowe 100 miliardów euro w unijnym budżecie^[7]. Niektóre europejskie państwa zauważyły i czynnie wykorzystują ten potencjał. Inne są trochę z tyłu, ale wierzę, że w niedalekiej przyszłości to się zmieni – mówi Tomasz Dziedzic.

CTO Linux Polska podkreśla także, że Open Source Day 2024 był wydarzeniem integrującym polskie środowisko specjalistów open source.

– Liczba uczestników wydarzenia pokazała, że w Polsce drzemie ogromny potencjał. Mam nadzieję, że możliwość spotkania i wymiany doświadczeń ze specjalistami z całego kraju będzie inspiracją do stworzenia organizacji lub stowarzyszenia zajmującego się integracją lokalnego rynku open source i wypracowaniem dobrych praktyk związanych z wykorzystaniem otwartych rozwiązań – podsumowuje Tomasz Dziedzic, Linux Polska.

 

^[1] Open Logic, Open Source Initiative, Eclipse Foundation, 2024

^[2] The Linux Foundation, Open Source Maturity in Europe. Milestones, Opportunities, and Pathways in 2024,

^[3] The Linux Foundation, Open Source Maturity in Europe. Milestones, Opportunities, and Pathways in 2024

^[4] The Linux Foundation, Open Source Maturity in Europe. Milestones, Opportunities, and Pathways in 2024,

^[5] The Linux Foundation, Open Source Maturity in Europe. Milestones, Opportunities, and Pathways in 2024,,

^[6] The Linux Foundation, Open Source Maturity in Europe. Milestones, Opportunities, and Pathways in 2024,

^[7] OpenForum Europe, Study about the impact of open source software and hardware on technological independence, competitiveness and innovation in the EU economy