Gen Z i emerytura - realna przyszłość czy iluzja?

Dzień Babci i Dziadka to nie tylko okazja do składania życzeń oraz spędzania czasu z bliskimi, ale również do refleksji nad różnicami międzypokoleniowymi w kontekście finansów. W świetle danych z raportu Intrum ECPR 2024, jedynie 1/3 młodych ludzi wierzy, że uda im się oszczędzić wystarczająco na komfortową emeryturę, podczas gdy 37% nie jest tego pewnych[1]. Świadczy to więc o wyzwaniach, jakie stoją przed Generacją Z, która wedle prognoz będzie mogła liczyć na wypłatę w wysokości zaledwie 1/4 swoich obecnych dochodów[2]. Warto przy tym pamiętać, że na starość pieniądze są podstawą do zapewnienia sobie odpowiedniej opieki zdrowotnej, dostępu do leków czy komfortu życia. To nie tylko kwestia oszczędzania, ale także zabezpieczenia się na okoliczność nieprzewidzianych wydatków, które mogą przekraczać bieżące dochody.

Pokolenie Z kontra oszczędności

Z raportu OECD „Pensions at a Glance 2023” wynika, że systemy emerytalne na świecie tracą na stabilności[3]. Państwa mają trudności z zapewnieniem środków na emerytury z powodu starzejących się społeczeństw i zmniejszającej się liczby pracujących. Obecne składki nie pokrywają rosnących kosztów świadczeń, co może prowadzić do niższych i mniej pewnych emerytur w przyszłości. Prognozy wskazują, że obecni 20- i 30-latkowie mogą liczyć na emeryturę wynoszącą zaledwie 25-30% ostatniego wynagrodzenia[4].

Tymczasem Gen Z, którzy dorastali w cyfrowym świecie, różnią się od poprzednich pokoleń pod względem podejścia do pieniędzy[5]. W tej materii cechuje ich wierność zasadzie „carpe diem” oraz – wynikający z niej – brak finansowej strategii na przyszłość. Młodsze osoby często są mniej skłonne do oszczędzania, koncentrując się raczej na bieżących wydatkach, takich jak opłaty czy przyjemności, a emeryturę traktują jako abstrakcyjną i odległą sprawę[6]. W obliczu zmieniających się realiów społecznych i ekonomicznych, takie podejście może w przyszłości skutkować poważnymi trudnościami w zaspokajaniu podstawowych potrzeb i utrzymaniu poziomu życia, do którego byli przyzwyczajeni.

- Kluczowe jest zrozumienie, że oszczędzanie na emeryturę może stanowić zabezpieczenie np. w przypadku choroby czy utraty pracy, ale przede wszystkim inwestycję we własną przyszłość. Warto zacząć jak najwcześniej – nawet małe kwoty odkładane regularnie mogą utworzyć znaczący kapitał w długim okresie. Aby utrzymać systematyczność w gromadzeniu finansowych zapasów, młodzi ludzie powinni szukać rozwiązań, które będą odpowiadały ich stylowi życia i potrzebom. Np. biorąc pod uwagę problemy z finansową dyscypliną i regularnym odkładaniem określonych kwot, mogą to być konta oszczędnościowe czy cykliczne plany emerytalne – tłumaczy ekspertka Intrum, Patrycja Karolczak. – Warto rozważyć takie metody jak np. oszczędzanie kopertowe, które polega na wydzieleniu określonych kwot na różne kategorie wydatków, co pomaga unikać nieplanowanych zakupów i lepiej kontrolować budżet. Innym skutecznym rozwiązaniem jest odkładanie określonej sumy z wypłaty zaraz po jej otrzymaniu – można to zrobić ręcznie lub ustawić automatyczne przelewy na konto oszczędnościowe. Dzięki temu eliminujemy pokusę wydawania pieniędzy, zanim zdążymy je zaoszczędzić. Te proste techniki pomagają w budowaniu dyscypliny finansowej, która w dłuższej perspektywie przekłada się na lepszą kontrolę nad budżetem i większe oszczędności – dodaje.

Konieczność edukacji finansowej

Jednym z wyzwań, przed którym stają młodsze pokolenia, jest brak wystarczającej wiedzy o zarządzaniu pieniędzmi. Nie są oni wystarczająco świadomi, jak ważne jest oszczędzanie na emeryturę już na wczesnym etapie życia zawodowego.

- Rodzice odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu nawyków swoich dzieci. Wprowadzanie ich w świat zarządzania pieniędzmi i oszczędzania już od najmłodszych lat może znacząco zwiększyć świadomość młodego pokolenia. Im wcześniej nauczą się, jak ważne jest długoterminowe planowanie, tym większe będą miały szanse na stabilność finansową w przyszłości. Dlatego ważne jest, by opiekunowie aktywnie angażowali się w edukację swoich pociech, pokazując im, jak zarządzać pieniędzmi. Warto zacząć od stosunkowo prostych rzeczy, jak własna skarbonka czy przyznawanie kieszonkowego, a także wspólne zadecydowanie na co odkładane pieniądze przeznaczyć – mówi ekspertka Intrum, Patrycja Karolczak.  

Przyszłość naszych finansów

W obliczu narastających wyzwań związanych z systemami emerytalnymi, nowe technologie odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu przyszłości produktów oszczędnościowych. Algorytmy, sztuczna inteligencja i fintech oferują możliwość ich dostosowania do indywidualnych potrzeb użytkowników. Dzięki temu młodsze pokolenia mogą korzystać z bardziej spersonalizowanych rozwiązań, które lepiej odpowiadają ich stylowi życia i finansowym oczekiwaniom.

W praktyce oznacza to, że mogą korzystać z wielu dostępnych na rynku narzędzi i aplikacji mobilnych, które nie tylko monitorują wydatki, ale także automatycznie odkładają drobne sumy oszczędności.

Podsumowując, status emerytur pokolenia Z powinien być jednym z najistotniejszych wyzwań społecznych w nadchodzących latach. Aby zapewnić sobie spokojną starość, młodzi ludzie muszą aktywnie planować swoje finanse już teraz. Edukacja finansowa, zrozumienie systemu emerytalnego i korzystanie z produktów oszczędnościowych, które wesprą postanowienia o długofalowym oszczędzaniu, to kluczowe elementy w budowaniu godnej przyszłości. Warto przy tym pamiętać o inspiracji, jaką mogą być dla nas rozmowy o pieniądzach z dziadkami i innymi przedstawicielami tej doświadczonej generacji. Wielu z nas słyszało od nich przysłowie: „Ziarnko do ziarnka, a zbierze się miarka”. Jednak, poza tym zawsze aktualnym powiedzeniem, z pewnością posiadają oni wiele innych, praktycznych wniosków na temat zarządzania budżetem domowym, które pomogą taką „miarkę” uzbierać.

 

[1] Raport ECPR 2024; https://www.intrum.pl/partner-biznesowy/raporty-i-analizy/raporty/european-consumer-payment-report-2024/pobierz-ecpr-2024/ 

[2] Średniookresowy plan budżetowo-strukturalny Polski przyjęty przez Radę Ministrów 8 października 2024 r.; https://www.gov.pl/web/rozwoj-technologia/semestr-europejski1

[3] OECD, Pensions at a Glance 2023, https://www.oecd.org/en/publications/pensions-at-a-glance-2023_678055dd-en.html

[4] GUS, Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2018, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/rocznik-statystyczny-rzeczypospolitej-polskiej-2018,2,18.html

[5] McKinsey&Company, What is Gen Z?; https://www.mckinsey.com/featured-insights/mckinsey-explainers/what-is-gen-z

[6] Schwab 401(k) Participant Survey 2023; https://www.aboutschwab.com/schwab-401k-participant-survey-2023