Tradycja a inflacja: czy święta w tym roku będą inne?

Wigilia to czas rodzinnych spotkań, dzielenia się opłatkiem i… wydatków, które w tym roku mogą stać się wyzwaniem większym niż zwykle. Aż 63% Polaków zauważa, że stajemy się ostrożniejsi w wydawaniu pieniędzy[1]. Jak te realia wpłyną na tegoroczne święta? Czy tradycyjne, bogato zastawione stoły oraz wymarzone prezenty pod choinką zmieszczą się w tegorocznych budżetach domowych? A może zmieniająca się sytuacja ekonomiczna zmusi Polaków do redefinicji świątecznych tradycji?

Budżet pod lupą

Rok 2024 nie przyniósł finansowego „oddechu” – inflacja nadal utrzymuje się na wysokim poziomie, wpływając na codzienne decyzje o wydatkach. Święta, tradycyjnie kojarzone z obfitością, w tym roku mogą wyglądać skromniej. Według GUS, ceny żywności i napojów bezalkoholowych wzrosły o 4,8% w ujęciu rocznym – to niewielki spadek w porównaniu z poprzednimi miesiącami, ale nadal odczuwalny dla portfela. Polacy deklarują, że w tym roku organizacja Bożego Narodzenia pochłonie średnio około 1,5 tys. zł, czyli o 263 zł mniej niż w zeszłym grudniu. Jednak realny spadek świątecznego budżetu jest jeszcze większy, ponieważ w wyniku rosnących cen siła nabywcza naszych pieniędzy znacząco zmalała. Oznacza to, że za tę samą kwotę kupimy w tym roku mniej, co w praktyce przekłada się na skromniejsze święta dla wielu rodzin.

- W tym kontekście kluczowe staje się bardziej świadome podejście do planowania zarówno budżetu, jak i świątecznych zakupów. Wg raportu Intrum ECPR, tylko trochę ponad połowa badanych deklaruje, że jest w stanie zapewnić godziwy byt rodzinie, co podkreśla wyzwania, z jakimi wiele osób mierzy się w obliczu rosnących kosztów życia Co więcej, wyniki tego samego badania wskazują, że wydatki na dobra luksusowe nie są priorytetem – aż 44% Polaków czuje się niepewnie w swojej zdolności do wydawania pieniędzy na towary i usługi premium – mówi ekspert Intrum, Damian Bogdanowicz.

Jednocześnie, co zaskakujące, dane pokazują, że oszczędzanie nie zawsze idzie w parze z rozsądnym planowaniem zakupów. Aż 45% Polaków przyznaje, że przynajmniej od czasu do czasu wyrzuca jedzenie[2], w tym również świąteczne potrawy – rocznie europejskie gospodarstwa domowe marnują 70 kg żywności na osobę[3]. Świąteczna nadmiarowość, choć zakorzeniona w tradycji, coraz częściej stoi więc w sprzeczności z realiami rosnących kosztów życia.

Finanse pod choinką

W tym roku przeciętna rodzina planuje przeznaczyć na zakup prezentów około 680 zł. Dla wielu świąteczne upominki to nieodłączny element celebracji, ale podejście do ich finansowania różni się w zależności od możliwości i podejścia do wydatków. Jak wynika z danych, dwóch na trzech Polaków sfinansuje zakupy gwiazdkowe z bieżących dochodów[4]. Około 30% badanych planuje pokryć te wydatki z wcześniej zgromadzonych oszczędności, co wskazuje na rosnącą świadomość finansową[5]. Niemal 5% ankietowanych zadeklarowało, że skorzysta z płatności odroczonej, co odzwierciedla rosnącą popularność nowoczesnych form finansowania zakupów, takich jak „kup teraz, zapłać później”[6].

- Zgodnie z danymi z raportu ECPR, już teraz 28% Polaków[7] jest bardziej skłonnych do zakupów u sprzedawców oferujących wspomnianą opcję, co wskazuje na rosnącą atrakcyjność tej formy płatności, zwłaszcza w okresie świątecznym, kiedy wydatki są wyższe. Niemniej jednak 52% Polaków[8] deklaruje, że ma możliwość sfinansowania wydatków na rzeczy związane z utrzymaniem życia towarzyskiego, jak prezenty czy uczestnictwo w wydarzeniach świątecznych. Jednocześnie tylko 21% badanych[9] jest skłonnych wydać pieniądze na luksusowe towary lub usługi, których nie uważa za niezbędne, co wskazuje na wyraźną hierarchię priorytetów – wyjaśnia ekspert Intrum, Damian Bogdanowicz.

Warto również zauważyć, że emocje odgrywają istotną rolę w podejmowaniu decyzji finansowych. Niemal jedna trzecia Polaków przyznaje, że odczuwa poczucie winy, gdy wydaje więcej, niż może sobie pozwolić, na rzeczy dla innych[10]. Jednak aż co drugi badany[11] nie podziela tych obaw, co może sugerować, że w okresie świątecznym gotowość do sprawienia radości bliskim często przeważa nad troską o domowy budżet. Równowaga między chęcią obdarowania innych a ograniczeniami finansowymi staje się więc kluczowym wyzwaniem.

Święta bez długu?  To możliwe

Chociaż świąteczne wydatki mogą przytłaczać, Polacy konsekwentnie starają się unikać nadmiernego zadłużania. Jedynie niewielki odsetek sięga po kredyty czy pożyczki, aby regulować swoje zobowiązania – od początku 2024 roku było to jedynie 22% z nas. Większość stawia na planowanie i wcześniejsze odkładanie środków, co pozwala im cieszyć się świętami bez stresu związanego z finansami.

Mimo rosnącej inflacji i coraz wyższych kosztów życia, święta nie muszą tracić swojej magii. Choć inflacja sprawia, że Polacy coraz uważniej planują wydatki, nie muszą rezygnować z tego, co najważniejsze – bliskości, tradycji i wspólnego spędzania czasu.

 

[1] Intrum, European Consumer Payment Report 2024, intrum.com/media/cimdhbau/ecpr-2024.pdf.

[2] Banki Żywności, 45% Polaków wyrzuca jedzenie – badania Banków Żywności, https://bankizywnosci.pl/swiatowy-dzien-zywnosci-2024/#:~:text=W%20polskich%20gospodarstwach%20domowych%20rocznie,Polak%C3%B3w%20%C5%BCyje%20poni%C5%BCej%20progu%20ub%C3%B3stwa.

[3] Rada Europejska, Marnowanie żywności, https://www.consilium.europa.eu/pl/policies/food-waste/.

[4] Provident, Barometr Providenta: Tylko co trzeci Polak czuje się wypoczęty po Świętach Bożego Narodzenia, https://media-provident.pl/pr/843952/barometr-providenta-tylko-co-trzeci-polak-czuje-sie-wypoczety-po-swietach-bozego-narodzenia.

[5] Tamże.

[6] Tamże.

[7] Intrum, European Consumer Payment Report 2024, intrum.com/media/cimdhbau/ecpr-2024.pdf.

[8] Tamże.

[9] Tamże.

[10] Tamże.

[11] Tamże.