Sezon grzewczy: jak poradzić sobie z rosnącymi kosztami ogrzewania?

Aż 68% polskich gospodarstw domowych obawia się rosnących kosztów energii, a zapewnienie komfortu termicznego staje się coraz większym wyzwaniem[1]. Wydatek na ten cel w przypadku domu o powierzchni 150m2 wynosi rocznie niemal 9,5 tys. zł przy wykorzystaniu gazu i 13 tys. przy oleju opałowym^[2]! Dla wielu Polaków oznacza to wybór pomiędzy ciepłem a innymi potrzebami. Co więcej około 13–16% gospodarstw zmuszonych jest do skrajnych ograniczeń w konsumpcji energii – zjawisko to nazywane jest ukrytym ubóstwem energetycznym[3]. Jakie kroki można podjąć, aby zmniejszyć te koszty i zadbać o bardziej przystępne rozwiązania?

Jak Polacy ogrzewają mieszkania?

Dane zebrane podczas sezonu grzewczego 2023/2024 pokazują, że Polacy stosują różnorodne metody, by utrzymać stałą temperaturę w swoich domach. Największą popularnością cieszą się kotły węglowe, z których korzysta aż ⅓ gospodarstw domowych. Ponad ¼ populacji wybiera kotły gazowe, a 15% jest podłączone do sieci miejskiej. Niewielka część, bo 5% badanych, ogrzewa swoje domy za pomocą pieców, kominków lub "kóz". Jednocześnie 7% Polaków mieszkających w domach jednorodzinnych przyznaje się do spalania odpadów, co wpływa niekorzystnie na jakość powietrza[4].

- Należy zaznaczyć, że około 2,5 miliona osób korzysta ze starych, nieefektywnych pieców, tzw. „kopciuchów”^[5]. Są one jednak mocno nieopłacalne. W przypadku nieocieplonych lokali koszty ich eksploatacji sięgają nawet 10 500 zł przy zastosowaniu węgla i 12 000 zł przy drewnie^[6]. Jest to opcja bardzo szkodliwa dla środowiska. Kotły te bowiem nie spełniają żadnych norm emisyjnych^[7] - mówi Laura Ziencina, ekspertka Intrum.

Jak obniżyć wydatki?

Termomodernizacja jest jednym z najskuteczniejszych sposobów na obniżenie kosztów ogrzewania. Polega ona na wzmocnieniu izolacji budynku, co pomaga zatrzymać ciepło wewnątrz. Dzięki temu działaniu zużycie energii pierwotnej (czyli tej jeszcze nieprzetworzonej) może spaść nawet o 40% rocznie^[8]. Przekłada się to na obniżkę rachunków – aż ⅓ osób wskazuje, że oszczędzają rocznie od jednego do 3 tys. złotych^[9]. Termomodernizacja zmniejsza również zużycie paliw, co przekłada się na mniejsze skutki zdrowotne związane z emisjami zanieczyszczeń[10].

- Mimo to jej cena jest dla wielu konsumentów barierą. Koszt kompleksowego przedsięwzięcia może sięgać nawet 50 tys. zł, dlatego wiele osób wybiera tańsze, ale mniej efektywne opcje. Pomimo że termomodernizacja pozwala na zaoszczędzenie pieniędzy w dłuższym okresie, Polacy wciąż nie są skłonni wydawać na nią dużych środków – wyjaśnia Laura Ziencina, ekspertka Intrum.

Kolejnym sposobem na rozwiązanie problemu wysokich opłat za energię jest zastosowanie pomp ciepła. Korzysta z nich obecnie jednak jedynie 5% badanych^[11]. Sprzęt ten pobiera ciepło z otoczenia i przekazuje je do budynku. Możemy wyróżnić dwa rodzaje pomp: gruntowe, które są wydajne nawet w niskich temperaturach, jednak ich instalacja wymaga większych nakładów pieniężnych oraz powietrzne. Te drugie są tańsze w montażu, ale mogą nie być wystarczająco wydajne podczas silnych mrozów.

Należy podkreślić, że jest to jedna z tańszych form utrzymania ciepła w mieszkaniu lub domu - w przypadku pompy gruntowej mówimy o kwocie 4,6 tys. złotych rocznie, a tej powietrznej do 7 tys.^[12]. Przy ich zastosowaniu realnie spadają więc wydatki ponoszone na energię. Co więcej, rozwiązanie to jest bardzo ekologiczne - nie emituje bowiem zanieczyszczeń^[13]. Dzięki jego zastosowaniu możemy zatem zadbać i o nasze portfele i o środowisko.

Dodatkowe wsparcie finansowe

Przejście na ekologiczne i bardziej efektywne źródła ogrzewania nie jest tanie. Dlatego warto skorzystać z dostępnych w tym celu dofinansowań, takich jak program „Czyste Powietrze”. W jego ramach można uzyskać wsparcie finansowe, które możemy przeznaczyć na wymianę starych, nieefektywnych kotłów na nowe urządzenia. Dodatkowo program pokrywa koszt modernizacji instalacji grzewczych, a także ocieplenia budynku, wymiany okien i drzwi, montażu wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła oraz montażu paneli fotowoltaicznych^[14]. Wszystkie te działania mogą realnie przyczynić się do obniżenia rachunków.

Program przewiduje trzy poziomy wsparcia finansowego w zależności od dochodów gospodarstwa domowego, a jego maksymalna kwota to 135 tys. zł^[15]. Dotację można uzyskać po zakończeniu inwestycji, dostać część środków wypłacanych w formie zaliczki lub pieniędzy przeznaczonych na częściową spłatę kredytu we współpracujących bankach^[16].

- Dodatkowo, aby pomóc w efektywnej modernizacji i zaplanowaniu inwestycji, program pokrywa cenę audytu energetycznego do 1200 zł^[17]. Wnioski należy składać online na stronie gov.pl, osobiście w urzędach, a także w wybranych bankach. Więcej informacji o programie można uzyskać na stronie czystepowietrze.gov.pl  - mówi Laura Ziencina, ekspertka Intrum.

Praktyczne działania, by obniżyć koszty ogrzewania

Aby poprawić komfort termiczny w naszych domach i mieszkaniach, przy równoczesnym zmniejszeniu opłat, warto poza wdrażaniem efektywnych form grzania, zastosować również kilka prostych kroków:

• Dopasowanie temperatury do pomieszczenia: każdy pokój ma inną funkcję, dlatego warto dostosować do nich poziom ciepła. Np. w łazience może zależeć nam na wyższym komforcie termicznym. Natomiast w kuchni, która ogrzewa się podczas gotowania, temperatura może być niższa.
• Odsłonięte grzejniki: zasłanianie ich firanami, meblami czy suszeniem na nich prania sprawia, że działają mniej efektywnie. W efekcie trzeba podnieść ich temperaturę, aby uzyskać w lokalu pożądany efekt.
• Uszczelnianie okien i drzwi: nawet niewielkie nieszczelności mogą prowadzić do dużych strat energii. Warto więc zainwestować w specjalne uszczelki, silikon lub pianki, które stworzą dodatkową barierę pomagającą utrzymać ciepło wewnątrz.
• Obniżanie temperatury, gdy nikogo nie ma w domu: kiedy dom stoi pusty, warto zmniejszyć temperaturę grzania. Przy obniżeniu jej o zaledwie 1°C można zaoszczędzić na wydatkach na energię około 6% rocznie^[18]. Warto również zastosować to rozwiązanie w pomieszczeniach, które są rzadko używane, by zmaksymalizować ten efekt.
• Korzystanie z termostatów i programatorów: umożliwiają one automatyczne dostosowywanie temperatury, co może obniżyć rachunki nawet 10-15%^[19].

 

Aby poradzić sobie z cenami ogrzewania, warto połączyć działania mające na celu termomodernizację, wymianę urządzeń na energooszczędne i ekologiczne, a także stosować się do prostych porad wymienionych powyżej. Takie kompleksowe podejście może przynieść realną różnicę w naszych rachunkach - polskie gospodarstwa domowe, które skorzystały ze wsparcia na wymianę pieca lub termomodernizację budynku, aż 2-krotnie częściej deklarują niższe rachunki za energię[20]. To inwestycja, która nie tylko zwróci się finansowo, ale też będzie służyć poprawie naszego zdrowia i jakości życia.

 

[1]Polski Instytut Ekonomiczny, Cztery oblicza ubóstwa energetycznego. Polskie gospodarstwa domowe w czasie kryzysu

2021-2023, https://pie.net.pl/wp-content/uploads/2024/02/PIE-Raport_Ubostwo_energetyczne_2023.pdf.

^[2] Polski Alarm Smogowy, Wzrosła opłacalność pomp ciepła, ogrzewanie gazem droższe – PAS podaje aktualne koszty ogrzewania domu, https://polskialarmsmogowy.pl/2024/07/wzrosla-oplacalnosc-pomp-ciepla-ogrzewanie-gazem-drozsze-pas-podaje-aktualne-koszty-ogrzewania-domu/.

[3]Polski Instytut Ekonomiczny, Cztery oblicza ubóstwa energetycznego. Polskie gospodarstwa domowe w czasie kryzysu

2021-2023, https://pie.net.pl/wp-content/uploads/2024/02/PIE-Raport_Ubostwo_energetyczne_2023.pdf.

[4]Polski Instytut Ekonomiczny, Cztery oblicza ubóstwa energetycznego. Polskie gospodarstwa domowe w czasie kryzysu

2021-2023, https://pie.net.pl/wp-content/uploads/2024/02/PIE-Raport_Ubostwo_energetyczne_2023.pdf.

^[5]Portal Samorządowy, Miliony Polaków w potrzasku. Wymienili piece, dziś boją się o rachunki za gaz i energię,

https://www.portalsamorzadowy.pl/gospodarka-komunalna/miliony-polakow-w-potrzasku-wymienili-piece-dzis-boja-sie-o-rachunki-za-gaz-i-energie,547090.html.

^[6]Polski Alarm Smogowy, Wzrosła opłacalność pomp ciepła, ogrzewanie gazem droższe – PAS podaje aktualne koszty ogrzewania domu, https://polskialarmsmogowy.pl/2024/07/wzrosla-oplacalnosc-pomp-ciepla-ogrzewanie-gazem-drozsze-pas-podaje-aktualne-koszty-ogrzewania-domu/.

^[7]Life-MappingAir/pl, Nie wymieniłeś kopciucha? W wielu województwach to już ostatni dzwonek, by to zrobić!,

https://mappingair.meteo.uni.wroc.pl/2023/10/nie-wymieniles-kopciucha-w-wielu-wojewodztwach-to-juz-ostatni-dzwonek-by-to-zrobic/.

^[8]Farmer, Jak zmniejszyć koszty ogrzewania domu nawet o 10 tysięcy zł rocznie?, https://www.farmer.pl/farmer-po-godzinach/jak-zmniejszyc-koszty-ogrzewania-domu-nawet-o-10-tysiecy-zl-rocznie,133620.html.

^[9]Tamże.

[10]UN Global Compact, Transformacja Energetyczna w Polsce, https://ungc.org.pl/wp-content/uploads/2024/06/Transformacja_energetyczna_w_Polsce.pdf.

^[11]Heat Decor, Badanie Satysfakcji z Ogrzewania porównanie w sezonie 2023/2024,

https://heatdecor.com/wiedza/badanie-satysfakcji-z-ogrzewania-porownanie-w-sezonie-2023-2024/.

^[12]Polski Alarm Smogowy, Wzrosła opłacalność pomp ciepła, ogrzewanie gazem droższe – PAS podaje aktualne koszty ogrzewania domu, https://polskialarmsmogowy.pl/2024/07/wzrosla-oplacalnosc-pomp-ciepla-ogrzewanie-gazem-drozsze-pas-podaje-aktualne-koszty-ogrzewania-domu/.

^[13]Kotły.pl, Jak działa pompa ciepła: wszystko, co warto wiedzieć, planując ogrzewanie domu pompą ciepła,

https://kotly.pl/jak-dziala-pompa-ciepla-wszystko-co-warto-wiedziec-planujac-ogrzewanie-domu-pompa-ciepla/.

^[14]Ministerstwo Klimatu i Środowiska, https://czystepowietrze.gov.pl/.

^[15]Tamże.

^[16]Tamże.

^[17]Tamże.

^[18]Nogen, 6 sposobów na to, jak zmniejszyć koszt ogrzewania w domu i mieszkaniu,

 https://nogen.pl/6-sposobow-na-to-jak-zmniejszyc-koszt-ogrzewania-w-domu-i-mieszkaniu/

^[19]Tamże.

[20] UN Global Compact, Transformacja Energetyczna w Polsce, https://ungc.org.pl/wp-content/uploads/2024/06/Transformacja_energetyczna_w_Polsce.pdf.