Uroczysta kolacja wigilijna, drogie prezenty i większa choinka. Czy Polaków stać na wystawne święta?

Ozdoby świąteczne na ulicach, zmiana wystroju w sklepach i reklamy ze Świętym Mikołajem w roli głównej – wyraźne oznaki zbliżających się świąt pojawiły się już w listopadzie. Atmosfera przygotowań do tego czasu zwykle jest określana jako magiczna, ale przygotowania mają również swój przyziemny wymiar. To właśnie w grudniu Polacy mierzą się z dużą presją wydatków. Zakup prezentów, ozdób świątecznych czy większej ilości produktów spożywczych nakłada się na sezonowy wzrost wydatków. Z raportu „European Consumer Payment Report 2025” autorstwa Intrum – wynika, że wzrost kosztów utrzymania w ostatnich latach miał trwały negatywny wpływ na sytuację finansową co drugiego Polaka^[1]. Czy stać nas zatem na organizację wystawnych świąt?

Grudniowa magia w skromniejszym wydaniu

Badania pokazują, że sytuacja finansowa większości Polaków jest w pewnych aspektach stabilna. Aż 78 proc. osób nie ma problemów z opłaceniem wszystkich comiesięcznych rachunków, z kolei 65 proc. wskazuje, że poradzi sobie z nieoczekiwanym wydatkiem na poziomie 1700 zł^[2].

Wydawałoby się zatem, że koszty związane z przygotowaniem do świąt nie będą stanowiły większego wyzwania, zwłaszcza że przed rokiem statystyczny Polak miał przeznaczyć na nie 1576 zł^[3]. Kwestia ta nie jest jednak oczywista – stabilność dotycząca codziennych wydatków często wiąże się z wyrzeczeniami. Prawie co trzecia osoba przyznaje, że nie stać jej na utrzymanie życia towarzyskiego, w tym branie udziału w wydarzeniach czy kupowanie prezentów^[4]. Grudzień staje się wtedy nie czasem radosnego oczekiwania na spotkanie z bliskimi, a źródłem obaw. Są one tym większe, im później wybierzemy się do sklepów.

– Przedświąteczne zakupy są szczególnie kosztowne wtedy, gdy kupujemy je na ostatnią chwilę. Taka sytuacja jest poprzedzona długą listą straconych szans na zaoszczędzenie pieniędzy. Najpierw omija nas opcja skorzystania z największych promocji podczas Black Friday czy Cyber Monday. Następnie odpadają zakupy w sklepach internetowych, ponieważ nie mamy pewności czy prezent dojdzie przed świętami. Gdy wreszcie wybieramy się do galerii handlowej czy innych punktów sprzedażowych, okazuje się, że w natłoku obowiązków nie mamy czasu na porównanie asortymentu i cen. Decydujemy się więc na produkty, które kilka tygodni wcześniej moglibyśmy kupić dużo taniej. To pokazuje, jak ważne jest planowanie świątecznych wydatków. Organizując zakupy wcześniej, możemy zaoszczędzić sporo pieniędzy i stresu – mówi Paulina Jamnycz, ekspertka Intrum.

Świąteczny luksus tylko dla nielicznych

Rosnące ceny produktów nie są jedynym źródłem przedświątecznego stresu. Czasami sami narzucamy sobie presję związaną z tym czasem. Nie bez znaczenia jest fakt, że wiele produkcji kinowych przyzwyczaiło nas do luksusowego obrazu świąt. Wystarczy przypomnieć sobie początek fabuły kultowego filmu „Kevin sam w domu” – wielodzietna rodzina opuszcza ulicę z bogato przyozdobionymi domami, by udać się na święta do Paryża. Sceny takie jak ta rozbudzają wyobraźnię wielu, ale mogą urzeczywistnić je tylko nieliczni. W badaniu Intrum jedynie 23% osób przyznało, że stać ich na luksusy^[5].

Co z pozostałymi? Ponad 3 na 10 Polaków podkreśla, że nie może sobie pozwolić na wakacje i droższe doświadczenia. Mimo to w okresie przedświątecznym nadwyręża swój budżet, a nawet decyduje się na kredyt lub pożyczkę. Aż 14 proc. osób posiadających zobowiązania finansowe zadłużyło się przez zakup czegoś, na co nie było ich stać^[6].

– W grudniu są to między innymi kosztowne prezenty. Motywacje do takiego działania są różne. Niektórzy obawiają się, że wręczą bliskim upominki dużo tańsze od tych, które sami otrzymają. Sprawdzonym sposobem na uniknięcie niezręcznej sytuacji jest ustalenie z innymi członkami rodziny umownej kwoty, którą każdy może przeznaczyć na podarunek. Część osób zwiększa prezentowy budżet, bo za wszelką cenę chce zaimponować komuś bliskiemu. Warto sobie jednak zadać pytanie, czy takie podejście jest warte zaciągania zobowiązań finansowych, które będzie trzeba spłacać przez kolejne miesiące lub lata. Raczej nie, zwłaszcza że to nie cena jest wyznacznikiem udanego prezentu, a to, czy jest on osobisty, praktyczny i zgodny z zainteresowaniami obdarowywanego – dodaje Paulina Jamnycz, Intrum.

Polacy boją się „przepłacić” za święta?

Według badań niemal co drugi Polak denerwuje się bardziej niż kiedyś na myśl o dużym zakupie, np. domu lub auta. Choć wydatki świąteczne są mniejsze, również wiążą się ze stresem. Mimo to aż 48% osób boi się podejmować ryzyko finansowe, które dałoby szansę na poprawę sytuacji finansowej – obawa przed utratą stabilności skutecznie powstrzymuje Polaków przed zmianą pracy lub założeniem własnego biznesu. Ostrożność uwidacznia się także w codziennym zarządzaniu domowym budżetem. Prawie połowa badanych stara się oszczędzać, nawet jeśli ceną za to jest rezygnacja z przyjemności^[7].

Wiele wskazuje na to, że świąteczny umiar jest częścią tego szerszego trendu. Polacy coraz częściej szukają złotego środka między magią świąt a możliwościami budżetowymi. W tym celu rezygnują z wystawnych kolacji wigilijnych, drogich prezentów i zbędnych ozdób. Nadal jednak część osób ulega presji, co w skrajnych przypadkach wiąże się z decyzją o zaciągnięciu zobowiązań finansowych. Sposobem na uniknięcie dużych, nagłych wydatków jest rozłożenie ich w czasie – wcześniejsze rozpoczęcie zakupów ułatwia znalezienie niezbędnych produktów i prezentów w korzystniejszych cenach.

Dane pochodzą z raportu „European Consumer Payment Report 2025”, który porusza temat sytuacji

 

O raporcie ECPR
European Consumer Payment Report 2025 przedstawia szczegółowy obraz tego, jak mieszkańcy Europy zarządzają swoimi finansami, radzą sobie z rosnącymi kosztami i dostosowują się do zmieniających się warunków gospodarczych. Raport opiera się na badaniu 20 000 konsumentów z 20 krajów europejskich, przeprowadzonym przez FT Longitude między lipcem a sierpniem 2025 roku.

 

^[1] Intrum, European Consumer Payment Report 2025

^[2] Intrum, European Consumer Payment Report 2025

^[3] Związek Banków Polskich, Świąteczny Portfel Polaków 2024

^[4] Intrum, European Consumer Payment Report 2025

^[5] Intrum, European Consumer Payment Report 2025

^[6] Intrum, European Consumer Payment Report 2025

^[7] Intrum, European Consumer Payment Report 2025