Najlepszy pomysł na gwiazdkowy prezent w kryzysie? Poprawa stanu wiedzy na temat finansów

Mijający rok nie był łatwy dla konsumentów w Polsce. Jak pokazuje raport Intrum, ”European Consumer Payment Report 2023”[1], kolejne miesiące funkcjonowania w dobie wysokiej inflacji i stóp procentowych wpłynęły negatywnie na sytuację finansową wielu osób i 42 proc. ankietowanych wierzy w to, że nie ulegnie ona poprawie w ciągu najbliższych 12. miesięcy. Nie można dziwić się takim nastrojom, jeżeli ponad 1/3 konsumentów przyznaje, że pożycza pieniądze, by opłacić rachunki. Z drugiej strony, pierwsze szacunki pokazują, że niektórzy także i w tym roku są gotowi zapożyczyć się, by zorganizować bliskim Święta jak z bajki i kupić wymarzone prezenty. Takie podejście będzie mieć konsekwencje. Jest jednak pewien bezcenny prezent, który powinno zafundować sobie wielu konsumentów w naszym kraju. To poprawa stanu wiedzy na temat finansów! Jak wynika z analiz Intrum, to sposób na przetrwanie kolejnego kryzysu finansowego i uniknięcia wpadnięcia w spiralę długów.

Sposób na przetrwanie kryzysu…

Inflacja i wysokie stopy procentowe zrobiły swoje. 64 proc. konsumentów pytanych przez Intrum przyznaje, że po opłaceniu najbardziej pilnych rachunków, w portfelu zostaje im mniej pieniędzy niż rok temu i na to nie ma rady. Podwyżki dotknęły wszystkich. Jednak kryzysowe czasy wymagają wdrożenia odpowiednich działań, by zadbać swój dobrobyt finansowy. Jak wynika z danych Intrum, nie wszyscy mają tego świadomość.

33 proc. konsumentów w naszym kraju przyznaje, że jest zaskoczonych tym, ile pieniędzy miesięcznie wydają na różne subskrypcje. 17 proc. nie panuje również nad zakupami finansowanymi metodą „kup teraz, zapłać potem” (tzw. BNPL), dokonywanymi w skali miesiąca. 21 proc. ankietowanych twierdzi, że ma mniejsze rozeznanie dotyczące swoich krótkoterminowych zobowiązań (np. kart kredytowych i pożyczek, chwilówek) niż rok temu. Takie podejście do pieniędzy, szczególnie w kryzysie, to przepis na wpadnięcie w poważne problemy finansowe.

Można ich uniknąć, posiadając, chociażby podstawową wiedzę na temat finansów. Pozwala ona stawić czoła wyzwaniom ekonomicznym. Wspiera poczucie kontroli nad budżetem, umożliwiając dostosowywanie się do zmieniających się okoliczności, planowanie i dokonywanie odpowiednich decyzji finansowych.

– Jak wynika z danych Intrum, coraz większa grupa konsumentów w naszym kraju ma problem z płaceniem na czas, a nawet jest zmuszona do sięgania pod dodatkowe źródła finansowania, by mieć środki na najpotrzebniejsze wydatki. Część konsumentów z pewnością mogłaby uniknąć rozwoju takiego scenariusza, gdyby tylko wiedzieli, jak odpowiedzialnie zarządzać budżetem domowym i unikać niepotrzebnego zadłużania się. Chodzi o uzyskanie lepszej kontroli nad pieniędzmi, co jest możliwe dzięki posiadaniu odpowiedniej wiedzy finansowej. Ona zapewnia bieżący dobrobyt i spokojną przyszłość. I z pewnością pozwala przetrwać kryzys finansowy – bez, albo z jak najmniejszymi konsekwencjami dla naszego portfela – komentuje Agnieszka Szymańska, ekspert Intrum.

Dane Intrum nie tylko wskazują na korelację między posiadaniem wiedzy finansowej, a dobrobytem finansowym. Rozumienie mechanizmów rządzących ekonomią i pieniędzmi w ogóle wpływa na bycie terminowym płatnikiem.

41 proc. konsumentów w Polsce, którzy nie posiadają wystarczającej wiedzy finansowej, przyznaje, że w ciągu ostatniego roku nie zapłacili na czas przynajmniej jednego rachunku. Wśród osób z dobrym poziomem wiedzy finansowej odsetek ten zmniejsza się do 28 proc. 59 proc. konsumentów, którzy prezentują dobrą wiedzę finansową, przyznaje, że po zapłaceniu najważniejszych rachunków zostaje im w portfelu mniej pieniędzy niż rok temu. Jeżeli chodzi o ankietowanych, którzy mają świadomość swoich braków w tym obszarze – mówimy już o 72 proc.

– Należy zaznaczyć, że wspomniana korelacja nie w każdym przypadku będzie mieć zastosowanie, tzn. nie zawsze wyjaśnia powody braku terminowej zapłaty rachunków. Inflacja oraz wysokie stopy procentowe realnie zmniejszyły siłę nabywczą Polaków. Niektórym mimo rezygnacji ze zbędnych wydatków i wdrożenia oszczędzania, brakuje pieniędzy na zapłatę wszystkich rachunków. Wyniki badania jednak jasno wskazują, że odpowiednia wiedza finansowa ułatwia zrównoważone prowadzenie budżetu domowego i unikania sięgania po pożyczki czy kredyty – zaznacza Agnieszka Szymańska, ekspert Intrum.

Umiejętność właściwego zarządzania pieniędzmi – lub jej brak – ma zresztą wpływ na inne aspekty naszego życia i bezpośrednio na nasze samopoczucie. Luka w wiedzy finansowej przekłada się na stopień optymizmu, z jakim konsumenci patrzą w przyszłość. Osoby, które mają słabe rozeznanie w tematach dotyczących pieniędzy, są bardziej skłonne wierzyć, że nigdy w życiu nie staną się zamożne (82 proc. vs 62 proc. – osoby z dobrą wiedzą finansową) i rzadziej wierzą w to, że ich sytuacja finansowa poprawi się w ciągu roku lub dwóch lat (18 proc. vs. 26 proc. – osoby z dobrą wiedzą finansową).

Wiedza finansowa – mamy jeszcze wiele do nadrobienia…

Rozwiązanie kłopotów konsumentów wydaje się proste – wiedza finansowa pozwala przetrwać kryzys wywołany wysoką inflacją i podejmować odpowiednie decyzje dotyczące pieniędzy na co dzień. Ale jak to jest z naszą wiedzą na temat finansów? Dane zebrane przez Intrum pokazują, że nie wszyscy mogą być z siebie zadowoleni.

Zapytani o to, jak radzą sobie z zarządzaniem budżetem domowym, konsumenci w Polsce nie oceniają wysoko swojej wiedzy finansowej. Tylko 15 proc. przyznaje, że są pewni, jak prowadzić budżet w efektywny, zrównoważony sposób[2]. 23 proc. ankietowanych uważa, że świetnie radzą sobie z kontrolowaniem wydatków. Niestety tylko 9 proc. konsumentów deklaruje, że w pełni rozumieją pojęcia z obszaru ekonomii, co bezpośrednio wpływa na ich sytuację finansową.

– Świadomość tego, że posiadamy odpowiednią wiedzę finansową, sprawia, że mamy po prostu mniej stresów w życiu. Edukacja w obszarze ekonomii jest inwestycją nie tylko w zdrowe finanse, ale także w ogólną jakość życia i optymizm na przyszłość. Na szczęście uzupełnienie wiedzy finansowej nie jest trudne i nie musi wiele kosztować. Dziś, w XXI w. z pomocą przychodzi przede wszystkim Internet. Blogi, artykuły i wszelkie treści dostępne od ręki online dają wiedzę, dzięki której można stać się świadomym konsumentem, który dba o swoje finanse – podpowiada Agnieszka Szymańska, ekspert Intrum.  

 

 

O European Consumer Payment Report:

Raport European Consumer Payment Report (ECPR) opiera się na badaniu przeprowadzanym wśród 20 000 konsumentów w 20 europejskich krajach (także w Polsce) na temat ich zachowań płatniczych i umiejętności zarządzania finansami gospodarstwa domowego. Tegoroczne badanie było przeprowadzane w okresie lipiec-wrzesień 2023.

Raport ECPR 2023 dostępy na stronie: https://www.intrum.pl/partner-biznesowy/raporty-i-analizy/raporty/european-consumer-payment-report-2023/

 

 

[1] Odpowiedzi dotyczące oceny posiadanej wiedzy finansowej/umiejętności z zakresu finansów udzielane na skali 1-10 pkt, gdzie 1 oznacza „źle/słabo/niewystarczająco”, a 10 „bardzo dobrze/świetnie/w pełni”. W materiale zostały wykorzystane dane, które dotyczą wyłącznie odpowiedzi w zakresie 10 pkt.

[2] Wszystkie dane zawarte w materiale pochodzą z raportu Intrum, European Consumer Payment report 2023, listopad 2023.