Nie taki diabeł straszny, jak go malują, czyli prawa i obowiązki komornika, które warto znać

Spłata kredytu zaciągniętego na zakup nowego samochodu lub wymarzonego M., wakacje na kartę kredytową – tak wygląda rzeczywistość wielu Polaków. Chętnie korzystamy z rozwiązań, dzięki którym w razie przejściowych trudności, możemy załatać dziurę w domowym budżecie lub sfinansować większy zakup bez konieczności posiadania oszczędności. Może jednak zdarzyć się, że z powodu utraty pracy, choroby czy innych nieprzewidzianych zdarzeń losowych, zaczniemy mieć problemy z terminową spłatą zobowiązań. Kiedy taka sytuacja będzie się utrzymywać przez dłuższy czas, możemy spotkać na swojej drodze komornika. Niestety, wielu osób dotyczy taki scenariusz. W 2017 r. do komorników spłynęło blisko 5 mln spraw[1]. Nie wszyscy wiedzą jednak, czym jest egzekucja komornicza. Czy należy się jej obawiać? Jakie prawa i obowiązki posiada komornik?

Kim jest komornik?

Komornik to osoba, która zajmuje się odzyskiwaniem należności od firm lub osób fizycznych, które zalegają z terminową spłatą kredytów, regulowaniem rachunków, itp. Z jego pomocy może skorzystać „zwykły Kowalski”, ale i przedsiębiorca, dla którego komornik bardzo często jest ostatnią nadzieją na zwrot pieniędzy od nieuczciwych klientów. Jak tłumaczy Justyna Drobot, ekspert Intrum:

–  W świetle prawa komornik to funkcjonariusz publiczny działający przy sądzie rejonowym. Głównym zadaniem komornika jest należyte wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach o roszczenia pieniężne.  Prawa i obowiązki komorników są regulowane przez ustawę z 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji. Od 1 stycznia przyszłego roku zostanie ona zastąpiona ustawą z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych oraz ustawą o kosztach komorniczych, która została uchwalona 28 lutego br. Wiedza o istnieniu tych aktów prawnych jest niezwykle istotna, ponieważ to one określają zakres działania komorników. Ponadto, należy pamiętać o tym, że każdy, kto chce wykonywać taką profesję, musi spełnić przesłanki wskazane w ustawie o komornikach sądowych i egzekucji, a także złożyć ślubowanie i postępować zgodnie z regułami etyki zawodowej – wyjaśnia Justyna Drobot, Intrum.

Co zatem warto wiedzieć o prawach i obowiązkach komorników?

Prawa i obowiązki komorników sądowych:

1.Każde działanie egzekucyjne musi posiadać podstawę, bez niej egzekucja nie może zostać wszczęta. Jest nią tytuł wykonawczy, czyli np. prawomocny wyrok sądu zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Dodatkowo, komornik musi doręczyć dłużnikowi postanowienie, w którym znajdują się informacje o wszczęciu egzekucji – te najważniejsze to: oznaczenie orzeczenia sądowego, sposób egzekwowania długu oraz pouczenie o możliwości zaskarżenia wydanego postanowienia, wraz z określeniem sposobu i terminu, w którym osoba zadłużona może tego dokonać.

2.Bez identyfikatora ani rusz. Każdy komornik „pracujący w terenie”, powinien mieć przy sobie identyfikator  ze zdjęciem, danymi osobowymi, określeniem pełnionej funkcji oraz oznaczeniem sądu rejonowego, przy którym działa. Jest ono wydawane przez Krajową Radę Komorniczą. – Taki dokument pozwala na jednoznaczną identyfikację komornika i zapobiega sytuacjom, w których osoby niepełniące takiej funkcji podszywają się pod funkcjonariusza publicznego, którym jest komornik – zaznacza Justyna Drobot, Intrum.

3.Komornik ma prawo wejść do mieszkania, aby wykonać orzeczenie sądu. Musi się przy tym wylegitymować i przedstawić tytuł prawny, na podstawie którego działa. Jeżeli osoba zadłużona odmówi wpuszczenia funkcjonariusza, musi liczyć się z tym, że komornik może zarządzić przymusowe otwarcie lokalu  i dokonać przeszukania w asyście policji. Powyższy przypadek to jednak ostateczność. – Należy się spodziewać, że komornik rozpocznie egzekucję należności od zajęcia rachunku bankowego. Bezpieczne pozostają świadczenia, np. otrzymywane alimenty, ale już nie pensja czy emerytura. Gdy takie rozwiązanie nie jest możliwe, komornik może zająć ruchomości, czyli przedmioty należące do osoby zadłużonej, np. samochód, (ale tylko wtedy, jeżeli nie jest potrzebny dłużnikowi do pracy zarobkowej), sprzęt RTV/AGD, a także nieruchomości – wyjaśnia Justyna Drobot.

Warto również wiedzieć, że istnieją przedmioty wyłączone spod egzekucji. Zliczymy do nich m.in. rzeczy osobiste, takie jak np. odzież, niezbędne przedmioty urządzenia domowego, czy też zapasy żywności, bądź opału, które pozwoliłyby funkcjonować osobie zadłużonej oraz jej rodzinie przez co najmniej miesiąc.

4.Komornik nie może zapukać do naszych drzwi w niedzielę, chyba, że ma na to stosowne zezwolenie, wydane przez prezesa danego sądu rejonowego. Komornik może wykonywać czynności służbowe w określonym przedziale czasowym, od 7 rano do 21, od poniedziałku do soboty.

Nowe przepisy dotyczące komorników sądowych oraz kosztów komorniczych, które wejdą w życie na początku przyszłego roku, wprowadzają rozwiązania, poprzez które zostanie zwiększona kontrola nad działaniem tych funkcjonariuszy publicznych. To ukłon ustawodawcy w stronę osób zadłużonych, które jeszcze lepiej niż dotychczas mają być chronione przez prawo. W jaki sposób? Chodzi np. o obowiązek nagrywania części czynności związanych z egzekucją należności, mających miejsce w domu dłużnika. Novum stanowi również możliwość odwołania komornika z pełnionego urzędu, jeżeli dopuścił się rażących naruszeń. W dodatku, od 1 stycznia 2019 r., zawód komornika będzie mogła wykonywać wyłącznie osoba o wyższym wykształceniu prawniczym, co dotychczas nie stanowiło niezbędnego wymogu ustawowego. Jak na powyższe zmiany zapatruje się branża? – Większość komorników, zapewne ze spokojem przyjmie zmiany. Jednakże, nowe regulacje wiążą się np. z koniecznością poczynienia nakładów finansowych związanych z zakupem sprzętu niezbędnego do utrwalania przebiegu czynności egzekucyjnych – dodaje Justyna Drobot, ekspert Intrum.

 

[1] Portal Bankier.pl na podstawie danych Ministerstwa Sprawiedliwości i Krajowej Rady Komorniczej.