Jak słuchać studentów, żeby mówili? Jak mówić do studentów, żeby słuchali?

Kreatywne poszukiwanie innowacyjnych rozwiązań dla problemów, z którymi mierzą się zarówno władze uczelni, jak i studenci może być kluczem do wprowadzenia polskiego systemu edukacji na inny poziom. O korzyściach, jakie płyną ze stosowania metody design thinking w przestrzeni akademickiej mówi nauczyciel akademicki mgr Kinga Kwiatkowska -  pomysłodawca i współorganizator warsztatów Design Thinking w Państwowej Uczelni im. Stefana Batorego, Kierownik projektu unijnego realizowanego przez Uczelnię.

Skoncentrowane na człowieku projektowanie kreatywnych i innowacyjnych rozwiązań problemów, to właśnie Design Thinking. Z tej metody korzystają najwięksi – m.in. Google, Apple, Samsung.[1] O skuteczności i zasadności stosowania DT Ameryki nie trzeba przekonywać – badania wskazują, że nawet 72% tamtejszych przedsiębiorstw korzysta z myślenia projektowego.[2] Choć sama idea DT powstała w latach 90., obecnie widoczny jest wzrost jej popularności – także w mniejszych organizacjach

Czym jest metoda design thinking? Jak znajduje ona swoje zastosowanie w szkole wyższej? Dlaczego jest potrzebna polskiemu systemowi edukacji?

W najprostszych słowach możemy opisać design thinking jako wieloetapowe poszukiwanie kreatywnych rozwiązań odpowiadających na potrzeby odbiorców, czy użytkowników. Metoda DT mocno rozgościła się już w biznesie, teraz przyszedł czas na edukację.

W przestrzeni akademickiej jest to metoda szczególnie mile widziana, gdyż na każdym etapie procesu dochodzi do współpracy całej społeczności akademickiej: pracowników dydaktycznych, administracyjnych, władz uczelni i studentów. Dzięki czemu każda z grup ma szansę dogłębnie zrozumieć potrzeby, oczekiwania, punkty widzenia innych, by podjąć kroki ku lepszemu! Korzystanie z takiego rozwiązania to przede wszystkim szereg korzyści dla studentów, którzy uczą się rozwiązywania problemów! To niesamowicie cenna lekcja – szczególnie przed wkroczeniem w życie zawodowe, w którym spotykamy się z wieloma zagadnieniami wymagającymi kreatywnego elastycznego myślenia projektowego. Pracownicy uczelni otwierają się na inną optykę, dzięki DT, co może znacznie usprawnić kształcenie, pracę ze studentami na co dzień i funkcjonowanie całej uczelni. Co też szczególnie istotne – stosowanie metody DT – wzmacnia komunikację. Korzyści jest dużo – wzajemne zrozumienie, usprawnienie przepływu informacji, uwrażliwienie, uatrakcyjnienie oferty edukacyjnej, czy też procesu kształcenia, aż wreszcie znalezienie optymalnego rozwiązania będącego odpowiedzią na potrzeby odbiorcy – każdy może wziąć dla siebie naprawdę wiele.

DT to także przełamanie mylnego, stereotypowego myślenia o tradycjonalistycznej szkole wyższej, niewrażliwej na zmieniające się zapotrzebowanie rynku i stojącej w opozycji do studentów, co jest bardzo mocno krzywdzące.

Dlaczego metoda design thinking jest ważnym elementem w procesie kształcenia?

Celem naszej uczelni jest wyposażenie studentów w konkretne praktyczne umiejętności i kompetencje pomagające wkroczyć na rynek pracy. Kształcenie kompetencji zawodowych to jedno, jednak istotne jest także wykształcenie w przyszłych pracownikach kompetencji społecznych, które pomogą im rozwiązywać problemy, zrozumieć punkt widzenia kontrahentów/współpracowników/klientów, komunikować się itp. 

W mocno zdigitalizowanym, korporacyjnym świecie tego typu umiejętności są na wagę złota, więc tym bardziej cieszymy się, że tego typu warsztaty przeprowadziliśmy w Państwowej Uczelni im. Stefana Batorego.

Szereg korzyści płynie także dla wykładowców – mamy szansę na lepsze poznanie perspektywy naszych studentów, rozumienie i podążanie za ich oczekiwaniami. My także ciągle się uczymy. W tak dynamicznie zmieniającej się przestrzeni umiejętności poznawania, rozumienia i uczenia się są kluczowymi dla osiągnięcia satysfakcji z wykonywanej pracy. Uczestnictwo w procesie i wdrażanie rozwiązań końcowych DT jest dla nas ogromną szansą m.in. na lepsze dotarcie do studentów, uatrakcyjnienie procesów kształcenia.

Jakie narzędzia były wykorzystywane podczas warsztatów DT w Państwowej Uczelni im. Stefana Batorego i jakie były ich efekty?

27 osób pracujących w 4 mieszanych zespołach przez ponad 80 godzin poszukiwało najlepszych rozwiązań w ramach warsztatów DT. Były one prowadzone w ramach Zintegrowanego Programu Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Skierniewicach, który mam przyjemność koordynować.

Mówiąc o narzędziach warto podkreślić, że wykorzystaliśmy tzw. Cykl Kolba – czyli skupiliśmy się na nauce poprzez doświadczenie – pracowaliśmy w zespołach dbając o to by każda perspektywa miała swojego reprezentanta. Na przykład by o sposobie organizacji roku akademickiego mógł wypowiedzieć się student, pracownik Biura Obsługi Studenta, nauczyciel z wieloletnim stażem czy Prorektor.

Odeszliśmy od modelu komunikacji jednokierunkowej, co zaowocowało aż siedmioma wypracowanymi rozwiązaniami. Część z tych projektów jest już na etapie implementacji, te projekty, które są bardziej innowacyjne, wymagające – będą wdrażane stopniowo, z czasem, gdyż naszym celem jest usprawnienie funkcjonowania uczelni w sposób przemyślany i jakościowy w efekcie. Widzimy konieczność zastosowania tych pomysłów, są użyteczne i pozwalają zarówno studentom, jak i dydaktykom osiągnąć kompromis na wielu płaszczyznach. Wypracowane przez nas projekty są z pewnością praktyczne, skuteczne i optymalne – tego właśnie oczekiwaliśmy!

Wśród rozwiązań, które z pewnością odnajdą zastosowanie na naszej Uczelni jest m.in. tydzień wdrożeniowy, czyli kilka pierwszych dni, które pozwolą studentom – zwłaszcza rozpoczynającym naukę w szkole wyższej – odnaleźć się w nowej sytuacji, w nieznanym miejscu. Wprowadzenie budzące pozytywne emocje z pewnością mocno zwiąże uczniów z uczelnią, pozwoli nam się lepiej poznać, co bez wątpienia zaowocuje w całym cyklu kształcenia. Innym z projektów, który bardzo się nam – dydaktykom – spodobał są „otwarte pracownie”. Dostęp do laboratoriów, dobrze wyposażonych sal edukacyjnych pomoże studentom wyćwiczyć umiejętności zawodowe w czasie, którego rzeczywiście potrzebują. Takie rozwiązania zapewnia dużą autonomię i niezależność, a także zapewnia lepsze przygotowanie do podjęcia pracy zawodowej, na czym nam szczególnie zależy. Innym z wypracowanych efektów jest projekt zmiany identyfikacji wizualnej i poprawy komunikacji w przestrzeni Uczelni – zarówno w budynkach, jak i w kampusie. Już wkrótce usprawnimy system identyfikacji wizualnej na terenie kampusu Uczelni, by każdy intuicyjnie mógł odnaleźć się w tej przestrzeni.

Skupienie uwagi na potrzebach i możliwości ich zaspokajania, to przyszłość polskiego systemu szkolnictwa wyższego. Absolwenci uczelni podkreślają konieczność wdrażania w proces kształcenia elementów, które znacząco usprawnią ich start w życie zawodowe. Dla nas jest to absolutnym priorytetem.

[1] https://www.interaction-design.org/literature/article/what-is-design-thinking-and-why-is-it-so-popular

[2] https://go.forrester.com/