Co szósty świąteczny zakup zostanie zwrócony. Dlaczego część pracy Św. Mikołaja idzie na marne?

Grudniowa gorączka zakupowa jest naturalnym efektem przygotowań do świąt. Dzięki posezonowym wyprzedażom konsumentki i konsumenci chętnie odwiedzają sklepy również w kolejnych tygodniach. Chęć skorzystania z atrakcyjnych promocji nie jest jednak jedynym powodem ich wizyty. Część osób pojawia się w punktach sprzedażowych po to, by pozbyć się nietrafionych prezentów. Sprzedawcy szacują, że po zakończeniu sezonu klienci zwrócą aż 17 proc. świątecznych zakupów. Ponad 80 proc. upominków trafi ponownie do sklepów w ciągu pierwszego miesiąca od ich rozpakowania[1]. Sposobem na ograniczenie ryzyka problemów dotyczących zwrotów są prezenty związane z doświadczeniami.

Nietrafiony prezent, czyli jaki?

Dwóch na trzech Polaków deklaruje, że zdarzyło im się otrzymać nieudany upominek[2]. Fakt, że prezent nie trafił w czyjś gust, jest zwykle ukrywany – w końcu nie chcemy sprawić przykrości bliskiej osobie. Dopiero później zapada decyzja o jego zatrzymaniu, odsprzedaniu lub oddaniu do sklepu. Każdy z tych przypadków jest na swój sposób kłopotliwy. Niepotrzebny przedmiot albo zalega w domu, albo wiąże się z kolejnymi zadaniami do wykonania, co jest szczególnie uciążliwe w intensywnym okresie poświątecznym.

Dlaczego upominki otrzymane podczas świąt trafiają z powrotem do sklepów? Według badań najczęstszymi przyczynami styczniowych zwrotów są zły rozmiar ubrania (33 proc. odpowiedzi), impulsywny zakup (28 proc.), duplikat prezentu (13 proc.) oraz opóźnienia w dostawie (13 proc.)[3]. Jak jednak podkreśla Karolina Decker, CEO i doradczyni inwestycyjna w finmarie, nie zawsze zwrócenie produktu do sklepu jest możliwe.

– Niewielkie szanse na oddanie nietrafionego prezentu są wtedy, gdy został on zakupiony w sklepie stacjonarnym. Sprzedawca nie ma obowiązku przyjęcia takiego przedmiotu, choć niektóre nastawione prokonsumencko punkty umożliwiają skorzystanie z takiej opcji. W przypadku zakupów internetowych na zwrot bez podania przyczyny konsumenci mają 14 dni od daty faktycznego odbioru towaru. Często zdarza się jednak, że prezent został przygotowany i odebrany dużo wcześniej, co skutecznie utrudnia cały proces. Problematyczne są również produkty stworzone na indywidualne zamówienie, na przykład spersonalizowana biżuteria z grawerem – tu sprzedawca również nie ma obowiązku przyjąć zwrotu. Z pewną niezręcznością wiąże się fakt, że do zwrotu nietrafionego prezentu konieczny jest dowód jego zakupu. Musimy o niego poprosić osobę, która wręczyła nam upominek – dodaje Karolina Decker, finmarie.

Odejście od materialnych upominków

Zbyt mała koszula, ozdoba niepasująca do wystroju mieszkania, zestaw zbędnych sztućców – to tylko kilka przykładów pułapek, które niesie ze sobą zakup fizycznych prezentów. Częstym problemem podczas kompletowania paczki dla bliskiej osoby jest również to, że nie zawsze wiemy, co jej kupić. Aby ograniczyć ryzyko niezadowolenia, a jednocześnie odejść od upominkowych standardów, coraz więcej osób decyduje się na wręczenie prezentu w postaci doświadczeń, szkoleń lub voucherów na usługi. Badania pokazują, że to dobry kierunek – aż 65% badanych sądzi, że podarunek nie musi być materialny, a 47 proc. wychodzi z założenia, że najlepszy prezent to taki, którego nie kupiliby sobie sami[4].

Niematerialne upominki mogą mieć praktyczny wymiar, czego przykładem są kursy poszerzające wiedzę i kompetencje. Z takich form kształcenia skorzystało w swoim życiu 64 proc. Polek i Polaków[5]. Pod względem tematycznym najchętniej wybierane są kursy komputerowe i informatyczne (12 proc. odpowiedzi), dotyczące obsługi urządzeń (10 proc.), techniczno-robotnicze (9 proc.) oraz finansowe (8 proc.)[6]. Jak tłumaczy Agnieszka Michalska, założycielka fundacji finmarie, te ostatnie mają szczególne znaczenie w czasach niepewnej sytuacji ekonomicznej wielu osób.

– Problemy finansowe są splotem wielu czynników. Często mówi się o inflacji, rosnących kosztach życia czy problemach na rynku pracy, a stosunkowo rzadziej o niewłaściwym zarządzaniu pieniędzmi, braku umiejętności oszczędzania czy nietrafionych inwestycjach. Tymczasem sytuacja ekonomiczna Polek i Polaków w dużej mierze zależy właśnie od ich wiedzy na temat finansów. Prezent w postaci eksperckiego kursu z tego obszaru może realnie przełożyć się na ich codzienne życie. To także dobra inwestycja w karierę – dodatkowe kompetencje finansowe zwiększają atrakcyjność na rynku pracy, często otwierając drzwi do wymarzonego zawodu – mówi Agnieszka Michalska, założycielka fundacji finmarie.

Kurs jako prezent? Na te kwestie warto zwrócić uwagę

Podarowanie kursu bliskiej osobie będzie trafionym prezentem, jeśli faktycznie będzie zgodny z jej zainteresowaniami i potrzebami. Duże znaczenie ma także jego jakość i wartość merytoryczna. Jak zauważa Małgorzata Gliwińska, fundatorka fundacji finmarie, ocena tych kwestii często przysparza wiele problemów.

– Nawet jeśli dobrze wiemy, jaka tematyka kursu interesuje bliską nam osobę, wyzwaniem jest wybór jednej konkretnej opcji. Rynek szkoleniowy jest bardzo rozwinięty – oprócz ekspertów funkcjonują na nim również trenerzy bez wiedzy, doświadczenia i kompetencji. Ich porady dotyczące finansów czy inwestowania mogą przynieść skutek odwrotny do zamierzonego. Dlatego pierwszym krokiem przed zakupem kursu powinno być pozyskanie informacji o osobie lub firmie, która go oferuje. Dobrym źródłem wiedzy o jakości kursu są również opinie. Warto zwrócić szczególną uwagę na ich treść – tysiące lakonicznych, anonimowych pochwał na profilach firmowych to sygnał, że mogły być one wykupione. Z kolei negatywne komentarze często zawierają dokładny opis mankamentów. Starajmy się znaleźć kontakt do osób, które faktycznie ukończyły szkolenie. Możemy również poprosić o poradę innych specjalistów na tematycznych grupach w mediach społecznościowych – wyjaśnia Małgorzata Gliwińska, finmarie.

Choć święta za nami, okazji do wręczenia prezentów jest jeszcze wiele – urodziny, ukończone studia, rocznice, Dzień Matki czy Dzień Kobiet. Aby upominki dla bliskich były trafione, nie warto zostawiać ich zakupu na ostatni moment. Pośpiech sprzyja nieudanym prezentom, zwłaszcza jeśli ich nabycie musi być poprzedzone szerszym researchem – tak jak w przypadku kursów finansowych.

 

[1] NRF Research, 2025, 2025 Retail Returns Landscape, s. 23

[2] Badanie SW Research na zlecenie Empiku, 2025

[3] Bitrix24, 2025, Styczniowa fala zwrotów w polskim e-commerce

[4] Badanie SW Research na zlecenie Empiku, 2025

[5] CBOS, 2024, Polacy o dokształcaniu i poszerzaniu kompetencji, s. 5

[6] CBOS, 2024, Polacy o dokształcaniu i poszerzaniu kompetencji, s. 7